Heupartrose
Heupartrose, of coxartrose, is een chronische aandoening die overeenkomt met een geleidelijk slijtage van het kraakbeen in het heupgewricht, gelegen tussen het dijbeen en het bekken. Het vormt 10% van de gevallen van artrose.
1) Wat is heupartrose of coxartrose?
Heupartrose, of coxartrose, is een chronische aandoening die overeenkomt met een geleidelijke slijtage van het kraakbeen in het heupgewricht, gelegen tussen het dijbeen en het bekken. Het vertegenwoordigt 10% van alle artrosegevallen.
De evolutie kan langzaam zijn, zich over meer dan 10 jaar uitstrekken, of snel invaliderend worden. Het begint met degeneratie van het kraakbeen en breidt zich vervolgens uit tot het hele gewricht.

2) Waar komt de pijn bij heupartrose vandaan?
Het heupgewricht omvat de femurkop (bolvormig) en de gewrichtskom van het bekken, of acetabulum (halfrond). Het glijden en rollen van de femurkop in het acetabulum wordt vergemakkelijkt door het kraakbeen dat beide botoppervlakken bedekt.
Door diverse mechanische of biologische factoren, met name leeftijdsgebonden, verdwijnt het kraakbeen geleidelijk. Dit dichte en elastische weefsel is zeer soepel en sterk, maar slecht doorbloed, waardoor het zich moeilijk kan herstellen.
Met de tijd veroorzaakt het geleidelijke verlies van kraakbeen pijn bij de persoon met artrose.
3) Wat zijn de symptomen van coxartrose?
Het belangrijkste symptoom is pijn. Deze:
- wordt veroorzaakt en verergerd door beweging en wordt deels verlicht door rust
- komt chronisch terug telkens wanneer het gewricht wordt belast
- neemt geleidelijk toe gedurende de dag
- kan ‘s nachts wakker maken tijdens een ontstekingsfase
4) Wat zijn de risicofactoren?
Er zijn twee soorten heupartrose: primair (zonder traumatische of anatomische oorzaak) en secundair (door ziekte of misvorming).
Factoren zijn onder andere:
- Leeftijd en natuurlijke degeneratie van het gewricht
- Overgewicht of obesitas
- Anatomische afwijkingen van het gewricht
- Restletsels van gewrichtstrauma’s, vaak bij sportactiviteiten
- Herhaalde microtrauma’s bij contactsporten of bepaalde repetitieve beroepsactiviteiten
5) Coxartrose: is het ernstig?
Artrose op zich is niet ernstig. Het verloop is traag en afgewisseld met periodes van hevige pijn.
In ernstige gevallen kan de pijn echter moeilijk onder controle te houden zijn.
Het is belangrijk te begrijpen dat deze aandoening niet te genezen is. Eenmaal vastgesteld, is de behandeling gericht op het vertragen van de progressie en het leren leven met de aandoening zonder dagelijkse fysieke activiteiten te moeten opgeven.
6) Is chirurgie noodzakelijk?
Chirurgie is niet preventief bij coxartrose. De behandeling zoekt altijd eerst naar minst invasieve opties, zoals fysiotherapie, gevolgd door infiltraties en indien nodig chirurgie.
In ernstige gevallen kan een operatie overwogen worden voor patiënten met constante pijn of fysieke beperkingen. Dit bestaat uit het vervangen van het gewricht door een totale heupprothese (THP). Na de ingreep start fysiotherapie.
7) Waaruit bestaat fysiotherapie?
Conservatieve behandeling en post-THP behandeling overlappen in veel opzichten. Het verschil ligt voornamelijk in de eerste weken na een eventuele operatie.
Het werk richt zich op:
- Herstel van normale gewrichtsbewegingen
- Geleidelijke belasting van het gewricht
- Herstel van een correct looppatroon
- Algemene spierversterking (kracht, neuromusculaire controle, stabiliteit…)
- Patiënteneducatie
8) Mag ik blijven bewegen?
In tegenstelling tot acute trauma’s vereist heupartrose geen stopzetting van activiteit.
Buiten hevige pijnfasen heeft gecontroleerde en aangepaste lichaamsbeweging een positief effect op het vertragen van de ziekte.
Het wordt daarom sterk aanbevolen om te blijven bewegen, zelfs als dit paradoxaal lijkt.